Komunistyczna Partia Chin (KPCh), częściej określana skrótem CCP (od ang. Chinese Communist Party), to nie tylko partia polityczna. To fundament, na którym opiera się całe współczesne państwo chińskie, jego gospodarka, polityka, a nawet w dużej mierze kultura. Zrozumienie CCP jest kluczowe dla zrozumienia Chin, ich ambicji i roli, jaką odgrywają na arenie międzynarodowej. Niniejszy artykuł to próba przybliżenia tej potężnej organizacji, jej historii, struktury i wpływu na życie w Państwie Środka i poza nim.
Od idei do potęgi: Historia CCP
Historia CCP rozpoczyna się w 1921 roku w Szanghaju, w atmosferze fermentu intelektualnego i politycznego, jaki ogarnął Chiny po upadku cesarstwa. Zainspirowana ideami marksizmu i leninizmu, grupa intelektualistów, w tym Mao Zedong, założyła partię, której celem była rewolucja społeczna i obalenie istniejącego porządku. Początki były trudne. Partia musiała rywalizować z silniejszym Kuomintangiem (KMT), partią nacjonalistyczną, a także zmagać się z wewnętrznymi podziałami.
Przez pierwsze lata CCP i KMT współpracowały, walcząc z lokalnymi watażkami i dążąc do zjednoczenia kraju. Jednak sojusz ten był kruchy. W 1927 roku doszło do rozłamu i krwawej wojny domowej. Komuniści, zmuszeni do ucieczki, przeszli legendarny Długi Marsz, trwającą ponad rok wędrówkę, która stała się jednym z mitów założycielskich partii. Podczas Długiego Marszu ugruntowała się pozycja Mao Zedonga jako lidera.
Wojna z Japonią (1937-1945) dała CCP szansę na wzmocnienie swojej pozycji. Prezentując się jako siła patriotyczna i skutecznie organizując opór, partia zyskała poparcie szerokich mas chłopstwa. Po zakończeniu II wojny światowej wojna domowa z KMT rozgorzała na nowo. Tym razem komuniści okazali się silniejsi. W 1949 roku Mao Zedong proklamował Chińską Republikę Ludową, a KMT wycofał się na Tajwan.
CCP u władzy: Budowa „Nowych Chin”
Pierwsze lata rządów CCP to okres radykalnych przemian. Przeprowadzono reformę rolną, nacjonalizację przemysłu i kolektywizację rolnictwa. Wzorując się na Związku Radzieckim, wprowadzono gospodarkę planową. Jednocześnie rozpoczęto kampanie mające na celu zwalczanie „wrogów ludu” i umacnianie ideologii komunistycznej. Okres ten naznaczony był masowymi represjami i czystkami.
Lata 50. i 60. to czas Wielkiego Skoku Naprzód, katastrofalnej w skutkach próby przyspieszenia industrializacji kraju, która doprowadziła do klęski głodu i śmierci milionów ludzi. Następnie przyszła Rewolucja Kulturalna, dekada chaosu i przemocy, podczas której Mao Zedong, próbując odzyskać pełnię władzy, rozpętał walkę z „burżuazyjnymi elementami” w partii i społeczeństwie. Rewolucja Kulturalna pozostawiła głębokie blizny w chińskim społeczeństwie.
Reformy i otwarcie: Droga do supermocarstwa
Śmierć Mao Zedonga w 1976 roku otworzyła nowy rozdział w historii CCP. Do władzy doszedł Deng Xiaoping, który zapoczątkował erę reform i otwarcia na świat. Zrezygnowano z ortodoksyjnej ideologii komunistycznej na rzecz „socjalizmu o chińskiej specyfice”. Wprowadzono elementy gospodarki rynkowej, zezwolono na prywatną przedsiębiorczość, otwarto kraj na zagraniczne inwestycje. Rozpoczął się bezprecedensowy wzrost gospodarczy, który w ciągu kilku dekad uczynił z Chin drugą gospodarkę świata.
Jednak reformy gospodarcze nie pociągnęły za sobą liberalizacji politycznej. CCP zachowała monopol władzy, tłumiąc wszelkie przejawy opozycji. Wydarzenia na placu Tiananmen w 1989 roku, gdzie wojsko krwawo stłumiło prodemokratyczne protesty, pokazały, że partia nie cofnie się przed użyciem siły, aby utrzymać swoją pozycję.
Xi Jinping i „Nowa Era”
Od 2012 roku, kiedy to Xi Jinping objął stanowisko sekretarza generalnego CCP, Chiny wkroczyły w „nową erę”. Xi Jinping umocnił swoją władzę, stając się najpotężniejszym chińskim przywódcą od czasów Mao Zedonga. Wprowadził kult jednostki, zaostrzył kontrolę nad społeczeństwem i mediami, zintensyfikował walkę z korupcją (często wykorzystując ją do eliminacji przeciwników politycznych). Pod jego rządami Chiny stały się bardziej asertywne na arenie międzynarodowej, dążąc do umocnienia swojej pozycji jako globalnego mocarstwa.
Struktura CCP: Piramida władzy
CCP to organizacja o ściśle hierarchicznej strukturze. Na jej czele stoi Sekretarz Generalny, który jest jednocześnie przewodniczącym Centralnej Komisji Wojskowej i prezydentem kraju. Najważniejszym organem decyzyjnym jest Stały Komitet Biura Politycznego, składający się z kilku (obecnie siedmiu) najważniejszych liderów partii. Biuro Polityczne, liczące około 25 członków, odpowiada za bieżące kierowanie partią i państwem.
Pod Biurem Politycznym znajduje się Komitet Centralny, składający się z kilkuset członków, który zbiera się na plenarnych sesjach kilka razy w roku. Komitet Centralny formalnie wybiera Biuro Polityczne i jego Stały Komitet, ale w praktyce decyzje te są podejmowane wcześniej przez wąskie grono przywódców.
Na niższych szczeblach struktury partyjnej znajdują się komitety prowincjonalne, miejskie, powiatowe i podstawowe organizacje partyjne, działające w zakładach pracy, szkołach, urzędach i innych instytucjach. CCP liczy ponad 95 milionów członków, co czyni ją największą partią polityczną na świecie. Przynależność do partii jest często warunkiem kariery w administracji państwowej, biznesie i innych dziedzinach życia.
Ideologia CCP: „Socjalizm o chińskiej specyfice”
Oficjalną ideologią CCP jest „socjalizm o chińskiej specyfice”. To pojęcie-wytrych, które pozwala partii na łączenie elementów marksizmu-leninizmu, maoizmu i gospodarki rynkowej. W praktyce oznacza to akceptację kapitalizmu jako narzędzia rozwoju gospodarczego, przy jednoczesnym zachowaniu ścisłej kontroli politycznej przez partię. CCP podkreśla rolę państwa w gospodarce, promuje „wspólny dobrobyt” i dąży do budowy „harmonijnego społeczeństwa”.
Pod rządami Xi Jinpinga ideologia partyjna uległa wzmocnieniu. Promuje się „Myśl Xi Jinpinga o socjalizmie o chińskiej specyfice dla nowej ery”, która ma być przewodnikiem dla partii i narodu. Podkreśla się rolę chińskiego nacjonalizmu, tradycyjnych wartości i „chińskiego snu” o odrodzeniu narodowym.
CCP a społeczeństwo chińskie: Kontrola i legitymizacja
CCP sprawuje wszechstronną kontrolę nad społeczeństwem chińskim. Kontroluje media, internet, system edukacji, organizacje społeczne i religijne. Cenzura jest powszechna, a wszelkie przejawy sprzeciwu wobec partii są tłumione. System „kredytu społecznego”, który ma oceniać zachowanie obywateli i nagradzać „posłusznych”, a karać „nieposłusznych”, jest narzędziem dodatkowej kontroli.
Jednak legitymizacja władzy CCP nie opiera się wyłącznie na represjach. Partia czerpie swoją legitymację z sukcesów gospodarczych, poprawy poziomu życia, stabilności społecznej i rosnącej pozycji Chin na arenie międzynarodowej. Wielu Chińczyków popiera partię, widząc w niej gwaranta porządku i dobrobytu.
CCP na arenie międzynarodowej: Globalne ambicje
Pod rządami Xi Jinpinga Chiny stały się bardziej asertywne w polityce zagranicznej. Dążą do zmiany globalnego porządku, kwestionując dominację Stanów Zjednoczonych i promując własną wizję świata. Inicjatywa Pasa i Szlaku, gigantyczny projekt infrastrukturalny, ma na celu zwiększenie wpływów Chin w Azji, Afryce i Europie. Chiny budują bazy wojskowe za granicą, modernizują armię i roszczą sobie prawa do spornych terytoriów na Morzu Południowochińskim.
CCP promuje swój model rozwoju jako alternatywę dla zachodniej demokracji, podkreślając jego skuteczność i stabilność. Jednocześnie partia stara się tłumić krytykę swojej polityki wewnętrznej, zwłaszcza w kwestii praw człowieka, Tybetu, Sinciangu i Hongkongu.
Przyszłość CCP: Wyzwania i perspektywy
CCP stoi przed szeregiem wyzwań. Spowolnienie gospodarcze, starzejące się społeczeństwo, rosnące nierówności społeczne, zanieczyszczenie środowiska, napięcia etniczne i rosnąca rywalizacja ze Stanami Zjednoczonymi to tylko niektóre z problemów, z którymi musi się zmierzyć. Sposób, w jaki CCP poradzi sobie z tymi wyzwaniami, zadecyduje o przyszłości Chin i ich roli w świecie.
CCP pokazała w przeszłości niezwykłą zdolność do adaptacji i przetrwania. Czy uda jej się utrzymać władzę i zrealizować swoje ambitne cele? Odpowiedź na to pytanie będzie miała ogromne znaczenie nie tylko dla Chin, ale dla całego świata.