Ramadan to wyjątkowy czas dla muzułmanów na całym świecie. To dziewiąty miesiąc islamskiego kalendarza księżycowego, okres postu, modlitwy, refleksji i wspólnoty. Ale dlaczego jest tak ważny i kiedy dokładnie się odbywa? W tym artykule przyjrzymy się bliżej ramadanowi, jego znaczeniu, zasadom i temu, jak jest obchodzony.
Czym jest kalendarz islamski i dlaczego Ramadan jest ruchomy?
Zrozumienie daty ramadanu wymaga krótkiego wyjaśnienia, jak działa kalendarz islamski. W przeciwieństwie do kalendarza gregoriańskiego, którego używamy na co dzień, kalendarz islamski jest kalendarzem księżycowym. Oznacza to, że opiera się on na cyklach Księżyca, a nie Słońca. Rok księżycowy jest krótszy od roku słonecznego o około 11 dni. To właśnie dlatego ramadan, podobnie jak inne islamskie święta, przesuwa się każdego roku w kalendarzu gregoriańskim. Nie ma stałej daty – każdego roku wypada około 11 dni wcześniej.
Początek ramadanu wyznacza pojawienie się nowego księżyca, a konkretnie cienkiego sierpa po nowiu. Tradycyjnie, obserwacji dokonuje się gołym okiem, chociaż w wielu miejscach korzysta się obecnie z astronomicznych obliczeń. Z tego powodu data rozpoczęcia ramadanu może się nieznacznie różnić w zależności od regionu świata i lokalnych tradycji.
Znaczenie Ramadanu: Czas duchowego oczyszczenia
Ramadan to nie tylko powstrzymywanie się od jedzenia i picia. To przede wszystkim czas duchowego wzrostu i oczyszczenia. Post (saum) od świtu do zachodu słońca jest jednym z pięciu filarów islamu, obok wyznania wiary (szahada), modlitwy (salat), jałmużny (zakat) i pielgrzymki do Mekki (hadżdż). Post ma na celu nauczyć cierpliwości, pokory, współczucia i samokontroli. To okazja do zbliżenia się do Boga, pogłębienia wiary i zastanowienia się nad swoim życiem.
Wierzy się, że podczas ramadanu bramy nieba są otwarte, a bramy piekła zamknięte. To czas, kiedy modlitwy są szczególnie wysłuchiwane, a dobre uczynki mają większą wartość. Dlatego muzułmanie starają się w tym okresie jeszcze bardziej intensywnie modlić, czytać Koran, pomagać potrzebującym i unikać grzechu.
Post w Ramadanie: Od czego się powstrzymujemy?
Post w ramadanie obejmuje powstrzymywanie się od jedzenia, picia (w tym wody), palenia tytoniu i wszelkich form aktywności seksualnej od wschodu do zachodu słońca. Ważne jest, aby pamiętać, że post nie jest tylko fizycznym aktem. To również powstrzymywanie się od złych myśli, słów i uczynków. Chodzi o to, aby być świadomym swojej obecności przed Bogiem i kontrolować swoje pragnienia.
Istnieją jednak wyjątki od postu. Zwolnione z niego są osoby chore, podróżujące, kobiety w ciąży, karmiące piersią, miesiączkujące oraz dzieci, które nie osiągnęły jeszcze dojrzałości. Osoby, które z uzasadnionych powodów nie mogą pościć, powinny nadrobić pominięte dni postu w innym terminie lub nakarmić potrzebujących (fidja) za każdy opuszczony dzień.
Życie codzienne podczas Ramadanu
Ramadan wpływa na codzienne życie muzułmanów. W ciągu dnia, pomimo postu, ludzie starają się normalnie funkcjonować, pracować, uczyć się i wykonywać swoje obowiązki. Jednak rytm dnia ulega pewnym zmianom. Wiele osób wstaje wcześniej, aby zjeść suhur – posiłek przed świtem, który ma zapewnić energię na cały dzień. Wieczorem, po zachodzie słońca, następuje iftar – uroczyste przerwanie postu, najczęściej w gronie rodziny i przyjaciół.
Iftar to zazwyczaj obfity posiłek, rozpoczynający się od daktyli i wody, zgodnie z tradycją Proroka Mahometa. Następnie podawane są różnorodne potrawy, w zależności od regionu i kultury. Popularne są zupy, sałatki, dania mięsne i słodkie desery. Iftar to czas radości, wspólnoty i dzielenia się z innymi.
Po iftarze wielu muzułmanów udaje się do meczetu na specjalne modlitwy nocne, zwane tarawih. Są to dodatkowe modlitwy, podczas których recytowane są fragmenty Koranu. Tarawih są dobrowolne, ale bardzo popularne i stanowią ważny element duchowego przeżywania ramadanu.
Noc Przeznaczenia (Lajlat al-Kadr)
Jedną z najważniejszych nocy ramadanu jest Lajlat al-Kadr, czyli Noc Przeznaczenia. Wierzy się, że to właśnie tej nocy archanioł Gabriel objawił Prorokowi Mahometowi pierwsze wersety Koranu. Dokładna data Lajlat al-Kadr nie jest znana, ale przypuszcza się, że wypada w jedną z nieparzystych nocy ostatnich dziesięciu dni ramadanu, najczęściej w 27. noc.
Lajlat al-Kadr jest uważana za noc o ogromnej mocy duchowej. Mówi się, że modlitwy tej nocy są warte więcej niż tysiąc miesięcy. Dlatego muzułmanie spędzają tę noc na intensywnej modlitwie, czytaniu Koranu i proszeniu Boga o przebaczenie i błogosławieństwo.
Zakończenie Ramadanu: Id al-Fitr
Ramadan kończy się świętem Id al-Fitr, znanym również jako Święto Przerwania Postu. To radosny czas, kiedy muzułmanie dziękują Bogu za siłę i wytrwałość podczas postu. Id al-Fitr rozpoczyna się od specjalnej modlitwy porannej w meczecie, a następnie obchodzone jest w gronie rodziny i przyjaciół.
Podczas Id al-Fitr ludzie ubierają się w swoje najlepsze stroje, odwiedzają krewnych i znajomych, wymieniają się prezentami (szczególnie dzieci) i jedzą świąteczne potrawy. Ważnym elementem święta jest zakat al-fitr – obowiązkowa jałmużna, którą każdy muzułmanin (lub głowa rodziny) powinien przekazać potrzebującym przed modlitwą Id, aby i oni mogli cieszyć się świętem.
Ramadan w różnych kulturach
Ramadan, choć obchodzony przez muzułmanów na całym świecie, przybiera różne formy w zależności od lokalnych tradycji i kultury. W niektórych krajach organizowane są publiczne iftary, gdzie ludzie mogą wspólnie przerwać post. W innych popularne są specjalne potrawy i napoje, charakterystyczne tylko dla tego okresu. Warto poznać te różnice, aby lepiej zrozumieć bogactwo i różnorodność islamu.
Co warto wiedzieć o Ramadanie, będąc niemuzułmaninem?
Jeśli nie jesteś muzułmaninem, ale masz muzułmańskich przyjaciół, współpracowników lub sąsiadów, warto okazać im szacunek i zrozumienie podczas ramadanu. Unikaj jedzenia i picia w ich obecności w ciągu dnia. Możesz złożyć im życzenia z okazji ramadanu („Ramadan Mubarak” lub „Ramadan Kareem”). Jeśli zostaniesz zaproszony na iftar, to wspaniała okazja, aby poznać bliżej kulturę i tradycje islamu.
Ramadan to nie tylko święto muzułmańskie, to czas, z którego wszyscy możemy czerpać inspirację. Uczy nas cierpliwości, empatii, wdzięczności i hojności. To przypomnienie o tym, że duchowe wartości są ważniejsze niż materialne dobra.
Przyszłe daty Ramadanu(Przybliżone):
- 2025: około 1 marca – 30 marca
- 2026: około 18 lutego – 19 marca
- 2027: około 8 lutego – 9 marca
Pamiętaj, że te daty są przybliżone i mogą się różnić o dzień lub dwa w zależności od lokalnych obserwacji księżyca.