Zawroty głowy to nieprzyjemne uczucie, które zna chyba każdy. Mogą być chwilowe i błahe, ale mogą też sygnalizować poważniejsze problemy zdrowotne. Jedną z przyczyn, często pomijaną, a jednak istotną, jest nerwica. Warto wiedzieć, że zawroty głowy przy nerwicy mają specyficzny charakter i wymagają odpowiedniego podejścia. W tym artykule postaram się przybliżyć, jak wyglądają takie zawroty głowy, dlaczego się pojawiają i co można zrobić, aby sobie z nimi poradzić.
Czym jest nerwica i jak wpływa na organizm?
Nerwica, obecnie częściej określana jako zaburzenia lękowe, to grupa schorzeń psychicznych charakteryzujących się nadmiernym i nieuzasadnionym lękiem, który utrudnia codzienne funkcjonowanie. Nie jest to „słabość charakteru” czy „wymysły”, ale realny problem, który dotyka coraz większą część społeczeństwa. Lęk, będący głównym objawem nerwicy, aktywuje w organizmie reakcję „walcz lub uciekaj”. To pierwotny mechanizm obronny, który w sytuacji zagrożenia mobilizuje organizm do działania.
Współczesny człowiek rzadko jednak staje w obliczu realnego zagrożenia życia, a mimo to jego ciało reaguje tak, jakby miało za chwilę walczyć o przetrwanie. Hormony stresu, takie jak kortyzol i adrenalina, zalewają organizm, powodując szereg fizycznych objawów. Serce bije szybciej, oddech staje się płytki i przyspieszony, mięśnie napinają się, a zmysły wyostrzają. To właśnie ta chroniczna aktywacja układu nerwowego może prowadzić do zawrotów głowy.
Jak wyglądają zawroty głowy przy nerwicy?
Zawroty głowy związane z nerwicą rzadko mają charakter wirowania otoczenia, typowy dla problemów z błędnikiem. Osoby doświadczające ich opisują je raczej jako:
- Uczucie „pływania” lub „unoszenia się” w przestrzeni.
- Wrażenie, że ziemia ucieka spod nóg.
- Poczucie niestabilności i chwiejności.
- Wrażenie „pustki” w głowie, zamglenia umysłu.
- Uczucie omdlewania lub bliskości utraty przytomności.
- Mroczki przed oczami, chwilowe problemy z widzeniem.
- Uczucie ucisku w głowie, lub ciężkości.
Te odczucia często nasilają się w sytuacjach stresowych, w tłumie, w zamkniętych pomieszczeniach, podczas wystąpień publicznych lub w innych okolicznościach wywołujących lęk. Mogą im towarzyszyć inne objawy nerwicy, takie jak:
- Kołatanie serca.
- Duszności.
- Drżenie rąk.
- Nadmierne pocenie się.
- Bóle brzucha lub nudności.
- Uczucie derealizacji (odczuwanie otoczenia jako nierealnego) lub depersonalizacji (odczuwanie siebie jako obcego).
Ważne jest, aby odróżnić zawroty głowy związane z nerwicą od tych, które mogą wskazywać na inne schorzenia, takie jak problemy z błędnikiem, choroby serca, niedociśnienie, anemię czy guzy mózgu. Dlatego, jeśli zawroty głowy są silne, nawracające lub towarzyszą im inne niepokojące objawy (np. silny ból głowy, zaburzenia widzenia, niedowład, utrata przytomności), konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Dlaczego nerwica powoduje zawroty głowy?
Mechanizm powstawania zawrotów głowy w przebiegu nerwicy jest złożony i nie do końca poznany. Istnieje jednak kilka teorii, które próbują wyjaśnić to zjawisko:
Hiperwentylacja. W sytuacji stresowej oddychamy szybciej i płycej. Prowadzi to do nadmiernego wydalania dwutlenku węgla z organizmu, co z kolei powoduje zmiany w pH krwi i może skutkować zawrotami głowy.
Napięcie mięśni. Przewlekły stres powoduje napięcie mięśni, szczególnie w okolicy szyi i karku. To napięcie może uciskać naczynia krwionośne i nerwy, ograniczając dopływ krwi do mózgu i powodując zawroty głowy.
Zaburzenia równowagi. Stres i lęk mogą wpływać na funkcjonowanie układu równowagi, który jest odpowiedzialny za utrzymanie stabilnej pozycji ciała. Zaburzenia w jego obrębie mogą prowadzić do uczucia chwiejności i zawrotów głowy.
Wpływ na układ nerwowy. Nerwica wpływa na funkcjonowanie autonomicznego układu nerwowego, który kontroluje m.in. ciśnienie krwi i tętno. Wahania tych parametrów mogą powodować zawroty głowy.
Czynniki psychologiczne. Strach przed zawrotami głowy i ich potencjalnymi konsekwencjami (np. upadkiem, utratą kontroli) może sam w sobie nasilać objawy i tworzyć błędne koło lęku.
Jak radzić sobie z zawrotami głowy przy nerwicy?
Leczenie zawrotów głowy związanych z nerwicą powinno być kompleksowe i obejmować zarówno leczenie samej nerwicy, jak i łagodzenie objawów.
Psychoterapia. To podstawowa metoda leczenia nerwicy. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest szczególnie skuteczna w redukcji lęku i radzeniu sobie z objawami somatycznymi, w tym z zawrotami głowy. Pomaga zrozumieć mechanizmy powstawania lęku, nauczyć się technik relaksacyjnych i zmienić negatywne myśli i przekonania.
Farmakoterapia. W niektórych przypadkach lekarz psychiatra może zalecić leki przeciwlękowe lub przeciwdepresyjne. Leki te mogą pomóc zmniejszyć nasilenie lęku i poprawić ogólne samopoczucie, a tym samym zmniejszyć częstotliwość i intensywność zawrotów głowy. Należy jednak pamiętać, że farmakoterapia powinna być stosowana pod ścisłą kontrolą lekarza.
Techniki relaksacyjne. Regularne stosowanie technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, medytacja, joga czy trening autogenny Schultza, może pomóc zmniejszyć napięcie mięśni, uspokoić umysł i złagodzić objawy nerwicy, w tym zawroty głowy.
Ćwiczenia fizyczne. Regularna aktywność fizyczna, dostosowana do indywidualnych możliwości, pomaga rozładować napięcie, poprawia nastrój i ogólną kondycję organizmu. Może to również przyczynić się do zmniejszenia zawrotów głowy.
Unikanie czynników wyzwalających. Jeśli zauważysz, że pewne sytuacje, miejsca lub myśli nasilają Twoje objawy, staraj się ich unikać lub stopniowo się do nich przyzwyczajać (ekspozycja), najlepiej pod okiem terapeuty.
Zdrowy styl życia. Właściwa dieta, regularny sen, unikanie używek (alkoholu, nikotyny, kofeiny) i dbanie o higienę psychiczną to kluczowe elementy wspierające leczenie nerwicy i łagodzenie jej objawów.
Wsparcie bliskich. Rozmowa z bliskimi osobami o swoich problemach może przynieść ulgę i pomóc w radzeniu sobie z trudnościami. Czasami warto również skorzystać z grup wsparcia dla osób z zaburzeniami lękowymi.
Co robić, gdy pojawi się zawrót głowy?
Jeśli poczujesz zawroty głowy, spróbuj zachować spokój. Panika może tylko nasilić objawy. Oto kilka wskazówek, co możesz zrobić:
- Usiądź lub połóż się, aby uniknąć upadku.
- Skup wzrok na nieruchomym punkcie.
- Oddychaj powoli i głęboko, starając się uspokoić oddech.
- Jeśli jesteś w miejscu publicznym, poproś kogoś o pomoc.
- Po ustąpieniu zawrotów głowy, powoli wstań i unikaj gwałtownych ruchów.
Zawroty głowy przy nerwicy są realnym i uciążliwym problemem, ale nie są wyrokiem. Dzięki odpowiedniemu leczeniu i zmianie stylu życia można znacznie złagodzić objawy i poprawić jakość życia. Pamiętaj, że nie jesteś sam i że warto szukać pomocy.